БичлэгМазаалай бол элдэв идэшт амьтан-Юу ч хамаагүй иднэ гэсэн үг л дээ
Мазаалай баавгай элдэв идэшт амьтан. Түүний ялгадас, бэлчээр нутагтаа идэшлэсэн байдлаас үзэхэд тэжээлийн зонхилох хувийг ургамал эзэлдэг. Хавар ихэнхдээ бажууны өнжмөл үндэс, мап, амьтны сэг зэм, зун хармагийн жимс, шагшуурга, махирс, сухай болон хэд хэдэн зүйлийн ургамлын ургал эрхтэн, цэцэг, жимс, бор шишүүхэй, шар чичүүл, морин чичүүл, хадны барагчин, алагдаага, голио, царцаа, дэвхрэг, зүйл бүрийн амьтны сэг, намар ургамлын үндэс, ургал эрхтэн, жимс, үрээр идэшлэдэг амьтан. Идэш тэжээл ховор, хамгийн гандуу нөхцөлд багаахан нутагт хязгаарлагдмал амьдралтай энэ зүйл ховор, том махан идэшт амьтан говьд ургадаг ихэнх хүнсний болон эмийн ач холбогдолтой ихэнх ургамал, жижиг мэрэгчид, амьтны сэг зэм ер нь л идэж болох бүх зүйлийг гололгүй иддэг. Идэж болох тааралдсан бүхнээ бараг бүгдийг хамдаг энэ үзэгдэл нь мазаалай баавгай идэш тэжээлийн мөнхийн их дутагдалтай байдгийг гэрчлэх нэгэн бодит баримт мөн юм.
Мазаалай баавгайг ичээнээс гарах үед тэжээл болдог ихэнх ургамлууд ургаагүй байх тул хавар эрт бажууны өнжмөл үндсииг их хэмжээзээр ухаж иддэг байна. Судалгааны дүнгээс үзэхэд ганцхан шөнийн дотор нэг мазаалай баавгай 28 бажууны үндэсийг 60 орчим см гүнээс ухаж идсэн мэдээ (Болдг1967) бий. Үүнээс үзэхэд бажууны үндэс мазаалай баавгайн гол тэжээлийн нэг бөгөөд маш их хөдлмөрлөж байж хоол олж өллөдөг байна. Зун, намрын улиралд хармагийн жимс гол хоол нь болдог бөгөөд том амьтныг барьж идэх нь ховор, харин жижиг мэрэгчдийн нүхийг малтах юм уу, хавтгай чулуу эргүүлэн түүнд хоргодсон мэрэгч, гүрвэл, шавж, хорхой, зөөлөн биетэн зэргийг иддэг. Мал, амьтны сэг, зэм иднэ, ямар нэгэн махны зүйлийг нойтон элс, шороонд булж зөөлрүүлэн ялзруулан хэрэглэх дуртай. Их олссон үедээ эзэнгүй айлын гэр
орон байшин савыг нэгжин хүнсний зүйл, борц зэргииг идсэн мэдээ бий, харин ичээлэх дөхсөн мазаалай баавгай махны зүйлийг хэрхэвч амсдаггүй амьтан (Бонд. 1967) ажээ.
Мазаалай баавгайн ялгадсанд задлан шинжилгээ хийсэн судалгааны дүнгээс үзэхэд 283 ялгадасанд бүгдэд нь ургамал гарсаны хуурай жингийн 95 хувийг (ургамал) эзэлж байсан (Тулгат, 1993} байна. Энэ зүйл баавгайн идэш тэжээлийн жингийн 60-65 хувийг зээргэнэ, 30-35 хувийг бажууна, 2-5 хувийг шавж эзлэж байсан ба мэрэгчдийн гавлын яс, гурвэл ганц нэг тохиолдож байсаны бүгдэд нь зээргэнэ, бажууна, шавж тохиолдож байсан (Банников, 1954) ажээ.
Монгол орны мазаалай баавгайн
идэш тэжээлийн бүрэлдэхүүн
Мазаалай баавгайн үндсэн байршил идээшил нутаг Алтайн өвөр говьд ургамал, амьтан аль аль нь ч ховор.
Зүйлийн тоогоор ч арив, нөөцөөр ч арай илүү нь ургамал юм. Идэш тэжээлийн экологийн нөхцөл, нөөц, олдоц иймээс мазаалай баавгай ургамлаар илүү хооллож байна. Тухайлбал, ниит идэш тэжээлийн 77 хувииг ургамал эзлэж байхад амьтны гаралтай хүнс 23 хувьтайгаар оролцож байгаа нь махан идэшт энэ зүйп амьтан уурагт тэжээлээр дутмаг нь тодорхой. Мах, амьтньг гаралтай хүнс элбэг олдож байвал махан идэшт амьтан түүнийг ургамлаас давуу хэрэглэх нь тодорхой.
бичсэн: Amaraa | төрөл:
Мэйлээр илгээх |
Сэтгэгдэл (0) | Сэтгэгдэл бичих
Сэтгэгдэл:
Сэтгэгдэл бичих
